Solidarność na Śląsku: Ruch Społeczny, Który Zmienił Historię

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” na Dolnym Śląsku stanowił jeden z najważniejszych ośrodków polskiego ruchu wolnościowego, który ostatecznie doprowadził do upadku komunizmu w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Dolnośląska Solidarność nie tylko odegrała kluczową rolę w sierpniowych strajkach 1980 roku, ale także stała się symbolem oporu wobec systemu komunistycznego i wzorem dla całej Europy. Ruch ten, łączący robotników z inteligencją, pokazał, że możliwe jest pokojowe dążenie do wolności i demokracji nawet w warunkach totalitarnego reżimu.²³

Region dolnośląski był drugim co do wielkości ośrodkiem strajkowym w Polsce po Gdańsku, skupiając w szczytowym momencie 176 zakładów pracy i około 500 tysięcy członków. Współcześnie, mimo znacznego spadku liczby członków charakterystycznego dla całego ruchu związkowego w Polsce, NSZZ „Solidarność” Region Dolny Śląsk pod przewodnictwem Kazimierza Kimso pozostaje aktywną siłą społeczną, angażującą się w obronę praw pracowniczych, dialog społeczny oraz działania na rzecz społeczności lokalnej.⁵

Początki Ruchu na Dolnym Śląsku

Historia dolnośląskiej Solidarności rozpoczęła się już w lipcu 1980 roku, kiedy pierwsze strajki wybuchły 18 lipca w Zakładach Górniczych Polkowice. Górnicy domagali się poprawy zaopatrzenia w artykuły spożywcze oraz likwidacji przywilejów dla działaczy partyjnych. Te pierwsze protesty, choć krótkotrwałe, zapoczątkowały falę niezadowolenia społecznego na całym Dolnym Śląsku.

Szczególne znaczenie miały także strajki w dawnym województwie legnickim, które rozpoczęły się 27 sierpnia 1980 roku. W Zakładach Górniczych Rudna powołano Komitet Strajkowy kierowany początkowo przez Andrzeja Poroszewskiego, a następnie przez Ryszarda Sawickiego. Protesty objęły szereg zakładów w regionie, pokazując skalę niezadowolenia społecznego.⁷

Prawdziwy przełom nastąpił jednak 26 sierpnia 1980 roku, gdy zastrajkowała zajezdnia autobusowa nr VII przy ulicy Grabiszyńskiej we Wrocławiu. To właśnie tam, w najmniejszej wrocławskiej zajezdni, rozpoczął się strajk, który miał zmienić oblicze całego regionu. Na czele strajku stanął Jerzy Piórkowski, 39-letni kierowca autobusu, który został wybrany przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego.⁹

Strajk we wrocławskim MPK od początku miał charakter solidarnościowy, co oznaczało poparcie dla 21 postulatów gdańskich. W ciągu pierwszego dnia do protestu dołączyło około 20 zakładów, a atmosfera była niezwykle żywiołowa. Na placu przed zajezdnią gromadziły się tłumy wrocławian, którzy wspierali strajkujących, przynosząc żywność i okazując solidarność.

W ciągu kilku dni do protestu dołączyły kolejne zakłady pracy z całego regionu. Do 31 sierpnia 1980 roku w MKS skupionych było już 176 zakładów z całego Dolnego Śląska, co czyniło go drugim co do wielkości strajkiem w Polsce po gdańskim. 29 sierpnia na placu przed zajezdnią odprawiono mszę świętą dla około 20 tysięcy zebranych wrocławian, co pokazało głęboki wymiar duchowy i społeczny protestu.⁶

Wsparcie Środowisk Opozycyjnych

Szczególną cechą dolnośląskich strajków było aktywne wsparcie ze strony środowisk opozycyjnych i intelektualnych. Od pierwszych dni do akcji włączyli się działacze Studenckiego Komitetu Solidarności, Komitetu Obrony Robotników oraz Konfederacji Polski Niepodległej. Jarosław Broda i Krzysztof Turkowski zorganizowali punkt poligraficzny, a ekspertami strajkowego MKS zostali między innymi Mirosława Chamiec, Roman Duda i Jan Waszkiewicz.⁸

Ta współpraca różnych środowisk społecznych była jedną z największych sił dolnośląskiego ruchu i odróżniała go od protestów w innych regionach Polski. Integracja świata pracy z inteligencją stworzyła unikalną podstawę społeczną, która później okazała się kluczowa dla trwałości i skuteczności działań.

Organizacja i Struktura Regionu Dolnośląskiego

Po zakończeniu strajków sierpniowych rozpoczęto proces organizowania struktur związkowych. We wrześniu 1980 roku powstały Międzyzakładowe Komitety Założycielskie, które następnie przekształciły się w Międzyzakładowe Komitety Robotnicze. W Legnicy 9 września 1980 roku powołano MKZ kierowany przez Jerzego Węglarza.¹

Region Dolny Śląsk charakteryzował się znaczną decentralizacją, co było zarówno siłą, jak i źródłem konfliktów. Wrocławski MKZ próbował objąć zwierzchnictwo nad pozostałymi ośrodkami regionalnymi, co spotykało się z oporem ze strony Wałbrzycha, Legnicy czy Głogowa. Ostatecznie ukształtowała się federacyjna struktura z kilkoma równoprawnymi ośrodkami, co odzwierciedlało specyfikę regionu i różnorodność jego przemysłu.

W październiku 1980 roku dolnośląskie MKZ skupiały około 500 tysięcy członków, co stanowiło ogromną siłę społeczną. Region Dolny Śląsk był reprezentowany w Krajowej Komisji Porozumiewawczej przez takich działaczy jak Czesław Dobropolski z Głogowa, Zbigniew Przydział ze Stoczni Rzecznej we Wrocławiu, Jerzy Szulc z Wałbrzycha czy Jerzy Węglarz z Legnicy.

Najważniejsze Ośrodki Regionalne

Wrocław jako stolica regionu i największe miasto skupiał najliczniejsze struktury związkowe. Znajdowały się tu siedziby głównych organizacji branżowych oraz redakcje podziemnych czasopism. Zakłady takie jak Elwro, Dolmel, Pafawag, Polar, Archimedes czy Hutmen stały się bastionami dolnośląskiej Solidarności.

Legnica i okoliczne zakłady górnicze stanowiły drugi po Wrocławiu ośrodek ruchu. Głogów z Hutą Miedzi był kolejnym ważnym centrum, gdzie działał Czesław Dobropolski – jeden z najważniejszych liderów regionalnych.

Wałbrzych, jako ośrodek górnictwa węglowego, miał swoją specyfikę związaną z tradycjami robotniczymi. Jerzy Szulc kierujący tamtejszym MKS reprezentował specyficzne interesy górnośląskiego proletariatu.

Jelenia Góra i pozostałe ośrodki regionu, choć mniejsze, też wniosły swój wkład w rozwój ruchu, pokazując, że Solidarność nie była zjawiskiem tylko wielkich miast przemysłowych.

Kluczowe Postacie Dolnośląskiej Solidarności

Władysław Frasyniuk – Lider Regionu

Najbardziej rozpoznawalną postacią dolnośląskiej Solidarności był Władysław Frasyniuk, który od marca 1981 roku przewodniczył Międzyzakładowemu Komitetowi Założycielskiemu, a od czerwca 1981 roku – Zarządowi Regionu Dolny Śląsk. Frasyniuk, początkowo kierowca MPK, stał się jednym z najważniejszych liderów krajowej Solidarności, będąc członkiem Prezydium Komisji Krajowej.

Charyzmatyczny i odważny lider potrafił jednoczyć różne środowiska społeczne. Jego zdolności organizacyjne i polityczne zostały docenione na poziomie krajowym, co czyniło go jedną z najważniejszych postaci polskiej opozycji lat 80. XX wieku.¹⁰

Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku Frasyniuk uniknął aresztowania i stanął na czele Regionalnego Komitetu Strajkowego „Dolny Śląsk”. Jego rola w organizowaniu oporu wobec stanu wojennego była kluczowa – to on wezwał do powszechnego strajku okupacyjnego, w którym wzięło udział ponad 30 zakładów.

3 grudnia 1981 roku, przewidując wprowadzenie stanu wojennego, Frasyniuk wraz z współpracownikami wypłacił z konta Zarządu Regionu 80 milionów złotych i zdeponował je u arcybiskupa Henryka Gulbinowicza. Ta przezorna decyzja pozwoliła na finansowanie działalności podziemnej i pomoc dla internowanych oraz ich rodzin.

Pozostałi Działacze

Wśród innych kluczowych postaci dolnośląskiej Solidarności należy wymienić:

Jerzy Piórkowski – pierwszy przewodniczący MKS we Wrocławiu, symbolu narodzin wrocławskiej Solidarności. W marcu 1981 roku zrezygnował z funkcji i wyjechał do Niemiec, stając się częścią emigracyjnej fali lat 80..

Piotr Bednarz – zastępca Frasyniuka, współorganizator Regionalnego Komitetu Strajkowego. To jego imię nosi obecnie jeden z wrocławskich tramwajów, co pokazuje pamięć miasta o zasłużonych działaczach.¹¹

Kornel Morawiecki – twórca Solidarności Walczącej, która powstała w wyniku rozłamu w RKS w czerwcu 1982 roku z powodu różnicy zdań co do form oporu. Morawiecki opowiadał się za aktywnymi formami protestu, w tym demonstracjami ulicznymi, podczas gdy Frasyniuk preferował działania konspiracyjne.

Zbigniew Przydział – reprezentant dolnośląskiej Solidarności w Krajowej Komisji Porozumiewawczej, jeden z najbardziej doświadczonych działaczy związkowych regionu.

Barbara Labuda – jedna z nielicznych kobiet w kierownictwie regionalnym, która wraz z Frasyniukiem kierowała Regionem Dolny Śląsk, pokazując istotną rolę kobiet w strukturach Solidarności.

„W szczycie swojej działalności Region Dolny Śląsk NSZZ 'Solidarność’ skupiał około 500 tysięcy członków, co czyniło go jednym z najsilniejszych ośrodków ruchu w całej Polsce” – podkreślają historycy zajmujący się dziejami związku.

Rola Kobiet w Dolnośląskiej Solidarności

Kobiety stanowiły około połowy członków Solidarności również na Dolnym Śląsku, choć ich rola często była niedoceniana przez komunistyczne władze i służby bezpieczeństwa. Ta „niewidzialność” kobiet paradoksalnie stała się ich atutem – funkcjonariusze SB koncentrowali się na śledzeniu mężczyzn, lekceważąc potencjał organizacyjny kobiet.

Barbara Labuda była najwybitniejszą przedstawicielką kobiet w kierownictwie regionalnym. Wraz z Władysławem Frasyniukiem współkierowała Regionem Dolny Śląsk, pełniąc funkcje organizacyjne i reprezentacyjne.

Kobiety odgrywały kluczową rolę w:

• Kolportażu nielegalnych materiałów – wykorzystując mniejsze podejrzenia ze strony służb
• Organizowaniu pomocy dla internowanych – prowadzeniu tzw. „paczek więziennych”
• Ukrywaniu działaczy – zapewnianiu bezpiecznych mieszkań dla poszukiwanych
• Prowadzeniu łączności między ośrodkami konspiracyjnymi
• Działalności wydawniczej – redagowaniu podziemnych czasopism

Współczesny Region Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność” kontynuuje tradycję wspierania kobiet, organizując specjalne szkolenia i działania na rzecz równości płci w miejscu pracy.

Dolny Śląsk w Okresie Stanu Wojennego

Wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku zastało dolnośląską Solidarność stosunkowo dobrze przygotowaną. Władysław Frasyniuk, wracający z obrad Komisji Krajowej w Gdańsku, został ostrzeżony przez kolejarzy o wprowadzanym stanie wojennym i przedostał się do zajezdni MPK, gdzie wraz z Piotrem Bednarzem utworzył Regionalny Komitet Strajkowy.

W odpowiedzi na stan wojenny we Wrocławiu zastrajkowało 34 zakłady, w tym największe przedsiębiorstwa miasta: Pafawag, Dolmel, Archimedes, FAT, Fadroma, Hutmen, Elwro, Polar i Chemitex. Strajki objęły także uczelnie wyższe, pokazując szeroki charakter protestu.

Regionalny Komitet Strajkowy proklamował strajk okupacyjny, który szybko rozprzestrzenił się na inne zakłady regionu. W zajezdni MPK nr VII, gdzie wszystko się zaczęło, ponownie rozbrzmiały hasła oporu, a strajkujący robotnicy pokazali, że duch Solidarności nie został złamany.

„Twierdza Wrocław”

Wrocław szybko zyskał miano „Twierdzy Wrocław” ze względu na aktywny opór mieszkańców miasta. Regularne manifestacje, szczególnie w rocznice wprowadzenia stanu wojennego, pokazywały, że społeczeństwo nie pogodziło się z narzuconą siłą władzą.

Ulica Grabiszyńska, gdzie znajdowała się zajezdnia – kolebka wrocławskiej Solidarności, była ironicznie nazywana przez mieszkańców „ZOMO-strasse” ze względu na stałą obecność oddziałów prewencyjnych. Ten dowcipny protest językowy pokazywał, że mimo represji wrocławianie zachowali poczucie humoru i godności.

Mieszkańcy miasta organizowali różnorodne formy oporu:

• Spacery po Rynku w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego
• Kładzenie kwiatów pod pomnikami i przy kościołach
• Bojkot mediów państwowych – oglądanie głównych wydań wiadomości przy wyłączonych telewizorach
• Noszenie znaczków i symboli nawiązujących do Solidarności

Finanse Podziemia

Wcześniejsza przewidywałość okazała się kluczowa dla skuteczności dolnośląskiego podziemia. 80 milionów złotych uratowanych przez Frasyniuka pozwoliło na sfinansowanie rozbudowanej sieci pomocy. Środki te były wykorzystywane na:

• Pomoc finansową dla internowanych i ich rodzin
• Finansowanie działalności wydawniczej – druk ulotek i gazetek podziemnych
• Utrzymanie łączności między różnymi ośrodkami konspiracyjnymi
• Wsparcie dla innych regionów – redystrybucja funduszy do słabszych finansowo obszarów Polski

Dzięki tej redystrybucji dolnośląskie fundusze wpływały na działalność Solidarności w skali całego kraju, pokazując ogólnopolskie znaczenie dolnośląskiego ośrodka.

Tymczasowa Komisja Koordynacyjna i Podziemna Działalność

22 kwietnia 1982 roku Władysław Frasyniuk został jednym ze współzałożycieli Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”, obok Zbigniewa Bujaka (Region Mazowsze), Bogdana Lisa (Region Gdańsk) i Władysława Hardka (Region Małopolska).

TKK pełniła rolę kierownictwa podziemnych struktur zdelegalizowanej Solidarności i była pierwszą ogólnokrajową strukturą podziemnego związku. Bez udziału Dolnego Śląska nie mogła utrzymać się pierwsza struktura kierownicza podziemnej Solidarności, co pokazuje kluczowe znaczenie regionu.

Członkowie TKK działali w głębokiej konspiracji, często zmieniając miejsca pobytu i używając fałszywych dokumentów. TKK wydała ponad 100 oświadczeń, komunikatów i odezw, w których wykładano stanowisko Związku wobec problemów społecznych i politycznych.

Różnice Strategiczne w Podziemiu

Pomimo wspólnego celu, w dolnośląskim podziemiu pojawiły się różnice co do strategii działania. Frasyniuk był przeciwnikiem demonstracji ulicznych, uważając je za przedwcześnie demaskujące struktury konspiracyjne. Jego zdaniem skuteczniejsze było budowanie „społeczeństwa podziemnego” – równoległych struktur społecznych działających poza kontrolą władzy.

Kornel Morawiecki natomiast opowiadał się za bardziej aktywnymi formami protestu, w tym demonstracjami ulicznymi i akcjami bojkotowymi. Te różnice doprowadziły do rozłamu w Regionalnym Komitecie Strajkowym i powstania w czerwcu 1982 roku Solidarności Walczącej pod przywództwem Morawieckiego.

5 października 1982 roku Frasyniuk został aresztowany i skazany na sześć lat więzienia. Podczas procesu jego obrońca, adwokat Stanisław Afenda, wygłosił pamiętne przemówienie, podkreślając, że oskarżeni nie są przestępcami w zwykłym znaczeniu, lecz ludźmi, którzy mieli odwagę manifestować swoje przekonania.

Ruda Śląska i Kopalnia Halemba

Szczególne miejsce w historii śląskiej Solidarności zajmuje Kopalnia Halemba w Rudzie Śląskiej. To właśnie tam 14 grudnia 1981 roku funkcjonariusze ZOMO jako pierwsi na Śląsku spacyfikowali strajkujących górników.

Historia Kopalni Halemba pokazuje brutalność systemu komunistycznego wobec robotników. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku zostali internowani przewodniczący tamtejszej Solidarności Stanisław Kiermes i jego zastępca Henryk Zakrzewski. W odpowiedzi na te aresztowania 13 grudnia w cechowni KWK Halemba zgromadziło się około 100 osób domagających się zwolnienia internowanych.

Trwający ponad 40 godzin strajk został brutalnie stłumiony przez oddziały ZOMO, co stało się symbolem represji stanu wojennego wobec górników. Historia ta została upamiętniona w filmie dokumentalnym „Czas próby”, który powstał z inicjatywy lokalnej społeczności i pokazuje heroizm oraz cierpienia dolnośląskich górników.

Współczesne Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Rudzie Śląskiej przypomina o tych tragicznych wydarzeniach i stanowi miejsce edukacji historycznej dla młodych pokoleń.

Wpływ na Transformację Ustrojową

Dolnośląska Solidarność odegrała kluczową rolę w procesie transformacji ustrojowej Polski. Władysław Frasyniuk był jednym z uczestników obrad Okrągłego Stołu w 1989 roku oraz członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, co pokazuje ciągłość jego zaangażowania w demokratyczne przemiany.

Doświadczenia dolnośląskiej Solidarności w organizowaniu podziemnych struktur oraz współpracy różnych środowisk społecznych stały się wzorem dla innych regionów Polski. Model „społeczeństwa podziemnego” wypracowany przez TKK, w której Frasyniuk odgrywał kluczową rolę, stanowił fundament dla późniejszej transformacji pokojowej.¹³

Wpływ na Europę Środkowo-Wschodnią

Znaczenie dolnośląskiej Solidarności wykraczało daleko poza granice Polski. Ruch ten inspirował demokratyczne przemiany w całej Europie Środkowo-Wschodniej, pokazując, że możliwe jest pokojowe obalenie systemu komunistycznego.

Europa Zachodnia z wielkim zainteresowaniem śledziła wydarzenia na Dolnym Śląsku, a zachodni związkowcy i politycy regularnie spotykali się z przedstawicielami dolnośląskiej opozycji. 25. rocznica Solidarności w 2005 roku była świętowana w Parlamencie Europejskim jako przykład walki o wolność i demokrację.

Współczesne państwa Europy Środkowo-Wschodniej często odwołują się do dziedzictwa Solidarności przy budowaniu swojej tożsamości demokratycznej i europejskiej.

Emigracja Solidarnościowa lat 80.

Represje stanu wojennego zmusiły wielu działaczy dolnośląskiej Solidarności do emigracji. Szacuje się, że w latach 80. z Polski wyjechało około miliona osób, z czego znaczna część to emigranci z motywów politycznych.

Wrocławskie środowisko opozycyjne było drugim po gdańskim najaktywniejszym w Polsce, co oznaczało, że wielu jego członków znalazło się na celowniku represji. Do 15 grudnia 1983 roku spośród internowanych z samego tylko województwa wrocławskiego wyjechały 202 osoby.

Ośrodki Emigracyjne

Polscy emigranci z Dolnego Śląska znaleźli się przede wszystkim w:

• Niemczech Zachodnich (około 60% emigrantów) – ze względu na bliskość geograficzną i rozwiniętą Polonię
• Francji – gdzie działały silne organizacje wsparcia dla polskich uchodźców
• Stanach Zjednoczonych – oferujących perspektywy zawodowe i wsparcie Polonii
• Norwegii – kraju, który otwarcie wspierał polską opozycję

Za granicą Polacy tworzyli organizacje wspierające Solidarność, takie jak „Solidaritet Norge-Polen” w Norwegii czy liczne komitety solidarności we Francji i Niemczech. Te organizacje nie tylko pomagały emigrantom, ale także prowadziły kampanie na rzecz demokratyzacji Polski.

Dziedzictwo i Współczesne Znaczenie

Centrum Historii Zajezdnia – Muzeum Solidarności

Szczególne miejsce w kultywowaniu pamięci o dolnośląskiej Solidarności zajmuje Centrum Historii Zajezdnia. Otwarte w 2016 roku muzeum mieści się w historycznym budynku zajezdni autobusowej nr VII przy ul. Grabiszyńskiej 184 – tym samym miejscu, gdzie 26 sierpnia 1980 roku rozpoczęły się strajki.

Główna wystawa „Wrocław 1945-2016” w nowatorski sposób przedstawia powojenną historię miasta, koncentrując się na procesie zasiedlania Dolnego Śląska przez Polaków oraz na narodzinach i rozwoju ruchu Solidarności. Interaktywna i multimedialna ekspozycja pozwala zwiedzającym „przeżyć” historię, spacerując po odtworzonych ulicach powojennego Wrocławia.

Centrum organizuje także festiwal „wROCK for FREEDOM” oraz liczne projekty edukacyjne skierowane do młodzieży. Dyrektor dr Andrzej Jerie podkreśla, że „wrocławska Solidarność i sierpniowe strajki to kamienie milowe budowy powojennego polskiego Wrocławia”.

Współczesna Działalność Regionu

NSZZ „Solidarność” Region Dolny Śląsk pod przewodnictwem Kazimierza Kimso pozostaje aktywną organizacją społeczną. Siedziba przy Placu Solidarności 1/3/5 we Wrocławiu stanowi centrum koordynacji działań związkowych na terenie całego regionu.

Współczesne działania obejmują:

• Obronę praw pracowniczych – negocjacje układów zbiorowych pracy, reprezentowanie członków w sporach z pracodawcami
• Szkolenia i edukację związkową – organizowanie kursów dla działaczy i członków związku
• Dialog społeczny – udział w wojewódzkich i regionalnych strukturach dialogu
• Działalność wydawniczą – publikowanie czasopisma „Dolnośląska Solidarność” o nakładzie 5500 egzemplarzy

Inicjatywy Społeczne i Charytatywne

Region prowadzi dwie ważne inicjatywy społeczne:

Stowarzyszenie Charytatywne im. Kazimierza Michalczyka (KRS: 0000244836) – powołane przez Zarząd Regionu, pomaga związkowcom i członkom ich rodzin znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej.

Dolnośląskie Stowarzyszenie Kultury Zdrowotnej i Sportu NSZZ „Solidarność” (KRS: 0000027102) – organizuje imprezy sportowe integrujące członków związku, w tym Bieg Solidarności, turnieje piłkarskie i rajdy.¹²

Pomoc dla Uchodźców z Ukrainy

Region Dolny Śląsk aktywnie włączył się w pomoc dla uchodźców z Ukrainy po rosyjskiej agresji w 2022 roku. Wykorzystując ośrodki wypoczynkowe Solidarności w Jarnołtówku i Spale, związek zapewnił zakwaterowanie i opiekę dla kilkuset osób z Ukrainy.

Przewodniczący Kazimierz Kimso osobiście angażuje się w akcję pomocową, regularnie dostarczając środki pierwszej potrzeby do ośrodków. Region oddał także do dyspozycji autobus do przewozu darów oraz zorganizował punkt zbiórki na Świętnickiej we Wrocławiu.

Ta działalność pokazuje, że wartości solidarności, które legły u podstaw ruchu lat 80., pozostają żywe także dzisiaj i znajdują wyraz w konkretnych działaniach na rzecz potrzebujących.

Wyzwania Współczesności

Współczesna Solidarność na Dolnym Śląsku mierzy się z typowymi dla całego ruchu związkowego wyzwaniami:

• Spadek liczby członków – charakterystyczny dla wszystkich związków zawodowych w Polsce
• Zmiany w strukturze zatrudnienia – przejście od przemysłu do usług
• Globalizacja i konkurencja międzynarodowa – wpływające na warunki pracy
• Potrzeba adaptacji do nowych technologii i form organizacji pracy

Mimo tych wyzwań Region Dolny Śląsk pozostaje jedną z najaktywniejszych struktur NSZZ „Solidarność” w Polsce, kontynuując tradycje walki o prawa pracownicze i sprawiedliwość społeczną.

Znaczenie dla Współczesnej Europy

Dziedzictwo dolnośląskiej Solidarności pozostaje żywe we współczesnej Polsce i Europie. W obliczu współczesnych wyzwań, takich jak wojna w Ukrainie, pandemia COVID-19 czy kryzys gospodarczy, wartości Solidarności – wolność, demokracja, godność człowieka i solidarność społeczna – pozostają aktualne.

Parlament Europejski regularnie odwołuje się do dziedzictwa Solidarności jako fundamentu europejskich wartości demokratycznych. Instytut Dziedzictwa Solidarności, powołany w 2019 roku, ma za zadanie popularyzować historię związku oraz badać i zabezpieczać jego autentyczne dziedzictwo.

Centrum Historii Zajezdnia stało się miejscem pielgrzymek dla polityków i działaczy z całej Europy, którzy przyjeżdżają, aby oddać hołd miejscu narodzin ruchu, który zmienił oblicze kontynentu.

Podsumowanie: Trwałe Dziedzictwo Ruchu

Solidarność na Dolnym Śląsku była zjawiskiem wyjątkowym w skali światowej – pokojowym ruchem społecznym, który zdołał obalić system totalitarny bez przemocy i rozlewu krwi. Model współpracy różnych środowisk społecznych wypracowany na Dolnym Śląsku – robotników, inteligencji, duchowieństwa i studentów – stał się wzorem dla ruchów demokratycznych na całym świecie.

Historia dolnośląskiej Solidarności pokazuje, że nawet w najtrudniejszych warunkach ludzie mogą walczyć o swoje prawa i wygrywać tę walkę, gdy działają razem, solidarnie. Doświadczenia w budowaniu „społeczeństwa podziemnego” oraz organizowaniu skutecznego oporu wobec systemu totalitarnego pozostają cenną lekcją dla współczesnych ruchów demokratycznych.

Współczesny Region Dolny Śląsk NSZZ „Solidarność”, kontynuując tradycje lat 80., pokazuje, że ideały wolności, sprawiedliwości społecznej i solidarności międzyludzkiej pozostają żywe także w XXI wieku. Angażowanie się w pomoc dla uchodźców z Ukrainy, działalność charytatywną i obronę praw pracowniczych dowodzi, że duch Solidarności przetrwał próbę czasu i nadal inspiruje do działania na rzecz dobra wspólnego.

„Sierpień 1980 to niebywały fenomen. Solidarność była czymś większym niż związek zawodowy – była ruchem społecznym, który odmienił nie tylko Polskę, ale całą Europę Środkowo-Wschodnią. Dolny Śląsk odegrał w tym procesie rolę kluczową, a wartości, za które walczyliśmy, pozostają aktualne także dzisiaj”

Historia dolnośląskiej Solidarności przypomina nam, że prawdziwa siła leży w jedności ludzi walczących o wspólne wartości. To dziedzictwo, które przekazujemy młodym pokoleniom, aby pamiętały, że wolność nie jest dana raz na zawsze, ale wymaga ciągłego wysiłku i zaangażowania każdego z nas.

[¹]: https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14867,Region-Dolny-Slask-NSZZ-Solidarnosc.html

[²]: https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14340,Ruch-Spoleczny-Solidarnosc.html

[³]: https://pl.wikipedia.org/wiki/Władysław_Frasyniuk

[⁴]: https://www.solidarnosc.org.pl/kontakt/regiony/region-dolny-slask/

[⁵]: http://solidarnosc.wroc.pl

[⁶]: http://solidarnosc.wroc.pl/historia/historia-dolnoslaskiej-solidarnosci/

[⁷]: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/sierpien-1980/85090,Strajki-w-dawnym-wojewodztwie-legnickim-latem-1980-roku.html

[⁸]: https://www.wroclaw.pl/dla-mieszkanca/tu-zaczal-sie-wroclaw-strajk-w-sierpniu-1980-roku-w-stolicy-dolnego-slaska-archiwalne-zdjecia

[⁹]: https://www.wroclaw.pl/dla-mieszkanca/strajk-sierpniowy-26-sierpnia-1980-roku-we-wroclawiu-archiwalne-zdjecia

[¹⁰]: https://twarzesolidarnosci.gosc.pl/temat/2020/07/24/Wladyslaw-Frasyniuk

[¹¹]: https://www.wroclaw.pl/dla-mieszkanca/45-rocznica-powstania-nszz-solidarnosc-we-wroclawiu-solidarnosc-jest-obecna-i-dzisiaj-program

[¹²]: http://jbc.jelenia-gora.pl/Content/12483/ds_2009_286.pdf

[¹³]: https://dzieje.pl/node/43779